Het beeld genaamd ‘de ratelaar’ op het Kwakersplein tussen de Bilderdijkstraat en de Bilderdijkkade is een ode aan de vuilnismannen, die in Amsterdam het zware werk van het ophalen van het vuilnis moesten verrichten. Het bronzen beeld is vervaardigd door Rob Cerneüs. Het beeld is in 2007 geplaatst ter ere van het 130-jarig bestaan van de Stadsreinigingsdienst. De ratelaars liepen in de 19e eeuw en in de eerste helft van de 20e eeuw in Amsterdam voor de vuilniswagens. Zij maakten als ze in een straat kwamen lawaai met hun ratels om de bewoners erop te wijzen dat de vuilniswagen eraan kwam en pas dan mochten de bewoners hun huisvuil bij de straat zetten. Rinus Voorhaar (1922-2010) was in 2007 de oudste nog levende ratelaar en hij woonde in Oud West in de Tollensstraat. Cerneüs nam hem als voorbeeld voor het monument. In de winter van 2016 op 2017 is het Kwakersplein heringericht en zijn banken geplaatst met velden met bloemen en andere begroeiing. Het beeld de ratelaar is toen verplaatst en heeft nu een mooie plaats op een verhoging tussen de planten.
Hieronder ziet u een film uit 1926 die begint met de werkzaamheden van de ratelaar. Hij belt aan bij de mensen en maakt tegelijkertijd lawaai met zijn ratel. Het valt me op dat de mensen toen niet zoveel vuilnis lijken te hebben als tegenwoordig om buiten te zetten. Minder verpakkingsmateriaal en zo misschien?
Hieronder de ratelaars van de gemeentereiniging. Foto uit de beeldbank van het stadsarchief.
Henk Kroon die zijn hele leven al in Amsterdam woont, zegt dat hij een optreden heeft gezien van een muziekgroep van ratelaars. Hij weet te melden dat gepensioneerde ratelaars die muziekgroep hadden opgericht. Wellicht zien we op de foto hiernaast enkele leden van de muziekgroep. Ze zijn gefotografeerd met een doedelzak speler en hebben wellicht samen met die muziekmaker muziek gemaakt. Maar dat is een hypothese, zeker is dit niet. Foto uit de beeldbank van het stadsarchief.
Het bericht over de muziekgroep wordt bevestigd door Hannie Koops Marcusse Toen die jongens gepensioneerd waren hebben ze de koppen bij elkaar gestoken en een orkest van de ratelaars gemaakt. Je kon ze toen tegenkomen op festiviteiten en braderieën. Ik heb ze zo’n 20 jaar geleden gezien in Spakenburg in een Muziektent. Natuurlijk met ze gesproken over die “goeie ouwe tijd”.
Piet van der Lende
Recente reacties